YAPILANDIRMACI YAKLAŞIM VE ÖRNEK OLAY

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ NEDİR?

Örnek olay yöntemi, gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin sınıf ortamında çözülmesi yoluyla öğrenmenin sağlanmasıdır. Bu yöntem öğrencilere bir konuyu ya da bir beceriyi kazandırmak ve o konuda uygulama yaptırmak amacıyla kullanılır.Günlük hayatta karşılaşılan gerçek bir  problemin çözümü için de kullanılabilir.

TEMEL ALDIĞI KURAMLAR

Öğrenci etkinliğine dayalı güdüleyici bir öğretme yaklaşımı olan, öğrencinin öğrenme sürecine etkin olarak katıldığı,buluş yoluyla öğrenme yaklaşımını temel alır.Kavrama düzeyinde ki davranışların kazandırılmasında kullanılır.

AMACI

Bu tekniğin amacı toplumdaki farklı görüşlere, farklı değerlere sahip insanların birbirleriyle konuşarak farklılıklardan kaynaklanan problemleri çözmede kullanabilecekleri becerileri kazandırmaktır.

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİNDEN YARARLANIRKEN DİKKAT EDİLECEKLER

Örnek olay öğretmen tarafından sınıfa getirilebileceği gibi, katılımcıların çevrelerinde yaptıkları gözlemler sonucunda da düzenlenebilir.
Örnek olay sözel,resim,film gibi tekniklerle sınıfa getirilebilir.
Bu yöntemin kullanılabileceği uygun bir problem durumu belirlenmelidir.Olay sınıf önünde dramatize de edilebilir.
Örnek olaydaki temel problem ve ayrıntılar iyi tespit edilmiş olmalıdır.
Tartışmalardan çıkarılacak ilke ve sonuçlar ile üzerinde görüş birliği sağlanan öneriler yazı tahtasına yazılmalıdır.
Olayların incelenmesinden çıkartılan ilke ve sonuçlardan benzer olaylarda nasıl yararlanılabileceği tartışılarak açıklığa kavuşturulmalıdır.
Örnek olayla ilgili öğrencilere ön bilgiler verilmeli.
Problemin ve örnek durumun sınıf içerisinde uygulanması esnasında görev alacak öğrenciler ve bunların görevleri çok iyi bir şekilde planlanmalı ve hazırlanmalı.
Her konu alanı ve içerikteki olay, uygulama ve problemler örnek olay biçiminde sınıfa getirilebilir.

YARARLARI

Burada problem çözme tekniklerini, işbirliği içinde öğrenme, rol oynama gibi teknikleri de rahatlıkla kullanıp uygulama fırsatı bulunur
Öğrenciler ders kitabı dışındaki içerik ve materyallerden de yararlanma imkanı bulmuş olur.
Öğrenci merkezli bir yöntemdir.
Bağımsız düşünme, orijinal fikir üretme ve bunu ortaya koyma ve tartışma özellikleri gelişir.
Soyut düşünceler burada pratiğe, uygulamaya dönüştürülür.
Hemen   hemen her alanda rahatlıkla uygulanabilecek ve verimli öğretim sonuçları alınabilecek bir metottur.
Örnek olay yöntemi izlendiğindekatılımcıların çevrelerinde süre gelenolaylara duyarlılığı gelişebilir.Bir problemi çözmeyi, analiz edip sonuca ulaşmayı öğrenirler.
Öğrenciler belli bir sorunla ilgilendikleri için ilgi, güdü ve dikkatleri genellikle yüksektir.
Gruplarla da uygulanabileceği için birlikte çalışma imkanı sağlar.
Bildiklerini ya da kavradıklarını gerçek bir duruma uygulama şansına sahip olurlar.

ÖSYM VE ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ

Bu yöntemin sorulara indirgenmesi konusunda son dönemlerde büyük gelişmeler yaşanmıştır.Bilgiyle birlikte yaratıcı düşünce ve mantıksal problem çözme yeteneğinin de ölçülebildiği bu tip sorular son sınavlarla birlikte artık görsele de dökülmeye başlanmıştır.

Son Ygs'de bu görselden yararlanılarak ulaşılamayacak bilginin ne olduğu sorulmuştur. Bu örnek olay yönteminin soruya adapte edilmiş hali olarak güzel bir örnektir. Yapılandırmacı yaklaşımın bir ürünü olarak ortaya çıkan bu soru tipleri okullarda yerleştirilmeye çalışılan bu yaklaşımın sınavlarda uygulanmış halidir. ÖSYM'deki devrim niteliğindeki bu değişim ezber bilgiden uzaklaştırıp düşünmeye ve kavrayarak öğrenmeye yöneltmesi bakımından oldukça önemlidir. Her derste ve her dersin soru tarzında uygulanabilir olan bu yöntem daha sık kullanılmalıdır. 

AFİŞ

TÜRKİYE FİZİKİ COĞRAFYA ATLASI

FİZİKİ COĞRAFYA SÖZLÜĞÜ

A

Abisal düzlük	Kıta sahanlığının ötesinde uzanan ve ortalama derinliğin 4000 m olduğu okyanus tabanı.
Absorbe	Katı veya sıvı bir maddenin bir gazı, ışığı içine alması
Açık Havza	Denize ulaştırabilen havzalara açık havza denir.
Ada	Deniz yada göl suları ile çevrili küçük kara parçası

Ada yayı	Kavisli yanardağ adaları hattı.
Aeroloji	Hava araştırmaları bilimi
Akaçlama	Akarsuları oluşturan yani yüzeysel akıma geçen sularının toplandığı alandır
Akan yıldız	Yeryüzüne düşmüş olan göktaşı
Akarsu	Yeryüzünde belirli bir yatak boyunca akan sulara denir.
Akarsu ağı	En küçük dereden anaırmağa değin, bir akarsuyun beslenme teknesi içinde tüm kollarıyla birlikte oluşturduğu suyolu örgüsü.
Akarsu Ağzı	Akarsuların göl veya denizlere açıldığı bölgelerde akarsuyun etkisi altında kalan, su ürünleri üretimine elverişli alanlar, mansap.
Akarsu akımı	Akarsuyun herhangi bir kesitinden birim zamanda geçen su miktarına (m3) akım veya debi denir
Akarsu hızı	Akarsuyun birim zamanda aldığı yoldur. (m / sn).
Akarsu kaynağı	Akarsuyun doğduğu yerdir.
Akarsu rejimi	Akarsuyun akımının yıl içerisinde gösterdiği değişmelere rejim ya da akım düzeni denir.
Akarsu yatağı	Kaynakla ağız arasında uzanan, akarsuyun içinden aktığı çukurluktur.
Akifer	İçinde suyun birikip akabildiği geçirgen kayaç bölümü
Akifer	Su tutan yeraltı taş veya çakıl katmanı
Alçak basınç	Genellikle hava basıncının 760 mm civa sütunundaki basıncından veya 1013 mb'dan az olduğu hava kütlelerinin basıncıdır.
Alize	30° enlemlerinden Ekvatora doğru esen sürekli rüzgarlar
Alkali	Metallerin hidroksitleriyle amonyum hidroksitin genel adı.
Alokton	Bulunduğu yerde oluşmamış, başka sahalardan çeşitli yollarla taşınarak gelmiş, bulunduğu yere yabancı olan malzeme, kütle vs kapsamaktadır.
Alpin çayır	Ağaç yetiştirme sınırının üstünde kalan, genellikle otsu bitkilerden oluşan, yazın yeşil kalan çayırlıklar.
Altİmetre	Madeni barometrelerin bir çeşididir.
Altokümülüs	2 ya da 3 mil  yükseklikte bulunan düz dipli ve yüksek kabarık dorukları olan büyük beyaz bulut
Altostratüs	Genellikle gri ya da bu rengin maviye çalan tonlarında görünen bulut cinsi
Alüvyon	Akarsuların taşıyıp yığdıkları balçık, kil vb. çok ince taneli şeylerin kum ve çakılla karışmasıyla oluşan yığın,
Ana vadi	Bir akarsu ağında ana ırmağın geçtiği vadi
Andezit	Eflatun, mor, pembemsi renkli dış püskürük bir taştır.
Anemometre	Rüzgar hızını ölçen alet
Antesedans olayı	Herhangi bir kara kütlesi yükselmeye uğrarsa ve bu kütle üzerinde daha önce kurulan akarsu kütleyi yararsa, bu olaya antesedans olayı denir
Antesedant	Akarsuyun açtığı, yardığı vadiye denir.
Antiklinal	Kıvrımlı dağın yükselen kısmı
Antisiklon	Çevredeki basınca göre daha yüksek basınca sahip bölge
Antropojen bozkır	İnsan tarafından orman örtüsünün tahrip edilmesi sonucu oluşan bozkır
Apogee	Bir gök cisminin (özellikle ayın) yörüngesinin yeryüzünden en uzak noktası
Arktrik Bölge	Kuzey kutup bölgesi
Artçı şok	Şiddetli bir depremden sonra yeraltındaki kayaların yerlerine yerleşmelerinin yol açtığı hafif sallantı ve titreşimler.
Artezyen	Geçirimsiz tabakalar arasında su taşıyan bir tabakada bulunan suyun açılan kuyu veya bir yer kırığından fışkırarak çıkması.
Asılı vadi	Buzul aşındırmasına uğrayan sahalarda, ana vadinin buzulla fazla aşınması sonucu, ana vadiye açılan tali vadilerin yüksekte kalması veya dikey faylanma'nın olduğu sahalarda yükselen blok üzerinde kalan vadiler
Asimetrik vadi	Bir karasu vadisinin enine profiline bakıldığında bir yamacın diğer yamaçtan farklılık göstermesine asimetrik vadi denir.
Astenosfer	Dünya'nın mantosunda, sıcak kayaçlardan oluşan 80-200 km kalınlığındaki tabaka.
Asteroid	Yıldız biçiminde veya yıldız benzeri herhangi bir yapı veya oluşum.
Astronomi	Gök bilimi, felekiyat.
Aşınma	Kara yüzeyinin, yağmur, dalga, akarsu ve buz etkisiyle yavaşça yok olması.
Atlas	Dünyanın, bir ülkenin, bir bölgenin fiziksel ve siyasal coğrafyası ile ekonomi, tarih vb. konularda toplu bilgi vermek için bir araya getirilmiş coğrafya haritaları derlemesi
Atmosfer	Dünyayı çepeçevre saran ve içinde çeşitli gazların bulunduğu tabaka
Atmosfer	Gaz yuvarı
Atmosfer basıncı	Havanın, bir gezegenin birim yüzeyine uyguladığı ağırlığı.
Atmosfer sirkülasyonu	Troposfer, yani Dünya'yı saran 8-10 km kalınlığındaki atmosfer katında cereyan eden hava dolaşım
Atol	Mercanların bir araya toplanması ile oluşmuş, halka biçiminde adacık, mercan adası.
Atol	Okyanusların ortasında yer alan resifler
Ay tutulması	Güneşle Ay arasına girerek Ay’ın bütününü, ya da bir bölümünü gölgelemesi olayı
Aydınlanma çemberi	Dünyanın karanlık ve aydınlık olan bölümlerini ayıran sınırdır
Aysberg	Su içinde yüzen buzdağı

B

Backwash	Bir dalganın kıyıda kırılmasından sonra kumsaldan aşağıya geri kayması olayı.
Badiye	Çöl
Bağıl nem	Belli bir sıcaklıkta bir hava kütlesinde bulunan nam miktarının yüzde olarak ifadesidir
Bakı	Özellikle dağlık yörelerde bir yamacın güneş ışınlarına, güneye veya kuzeye karşı konumunu belirleyen, bunun sonucu olarak da doğal şartlarını tespit eden durumu.
Bakışımsız vadi	İki yamacı eşit diklikte olmayan vadi
Bandlas	Yarıkurak bölgelerde yarıntılarla parçalanmış arazi
Bankiz	Kutup çevresindeki denizlerde, suyun donması ile oluşan buz kütleleridir.
Bar rüzgar kanunu	Basıncın dağılışı ile rüzgar arasındaki ilgiyi belirten kanun
Baraj	Suyu toplama, sulama ve elektrik üretme amacıyla akarsu üzerine yapılan bent
Barkan	Çöllerde yereye tek tek ve aralıklı olarak yayılan, yarımay biçimindeki kumullar
Barograf	Basıncı sürekli kaydeden ve yazıcı ucu bulunan bir tür madeni barometredir.
Barometre	Hava basıncını ölçmeye yarayan bir aygıt.
Barrancos	Koyak, dar ve derin dere
Basınç	Havadaki su buharı ve gazların cisimler üzerine uyguladığı ağırlığa basınç denir
Baskın rüzgar	Belli bir alanda rüzgarın en sık estiği yön.
Başucu yağmurları	Dönenceler arasındaki kuşakta güneşin baş uç da bulunduğu sıralarda yağan bol yağmurlar.
Bataklık	Daha çok göl kıyılarında, akıntısı yetersiz , alçak ve düz ovalarda görülen, belli bir çanağı olmayan durgun, sığ, üzeri yoğun sazlarla kaplı su birikintisi
Batık vadi	Yer kabuğunun çökmesi, ya da deniz yüzünün yükselmesi ile ilgili olarak vadilerin belirli yerlerine kadar deniz sularıyla dolmuş durumu
Batolit	Yerkabuğuna sokulan asit magmanın oluşturduğu çoğunlukla kubbe biçiminde büyük kütledir.
Bazalt	Lavın soğuması sonucunda oluşan koyu renkli volkanik kayaç türü
Beaufort ölçeği	Gözlemlere dayanarak rüzgarın kuvvetini ölçmede kullanılan bir ölçek.
Bindirme	Dağ oluşumu esnasında bir kütlenin diğer bir kütle üzerine abanması, onun üzerine yerleşmesidir.
Birleşme	Bulutlardaki su damlacıklarının birbirleriyle çarpışarak yağmur damlaları oluşturmak üzere bir araya gelmeleri süreci.
Biyosfer	Üzerinde hayat olan yeryüzü bölgesi
Blokdiyagram	Perspektif metodlara göre çizilmiş, yeryüzünün herhangi bir kesimini gösteren üç boyutlu şekillerdir.
Boğaz	Dar, dik yamaçlı vadi veya iki denizi birbirine bağlayan su yolu
Boğaz vadi	Yüksek dağ sıralarını enine yarıp geçen akarsular bu tür vadiler oluştururlar
Bora	Beaufort ölçeğine göre 8 kuvvetine sahip olan ve ortalama hızı 62 km / saatin üzerinde olan rüzgar
Bora	Dalmaçya kıyılarında kuzeyden esen soğuk ve kuru yerel rüzgâr
Botanik	Bitki bilimi
Boylam	Yeryüzündeki herhangi bir noktanın meridyen dairesiyle başlangıç olarak alınan Greenwich gözlemevinin meridyen dairesi arasındaki açı değeri
Boyun	İki zirve arasında, dağın en alçak kesimi
Boyuna vadi	Kıvrılmalardan doğmuş bir dağın kıvrım uzanışına uyarcasına uzanan vadi
Bozkır	Kurak ve yarı kurak bölgelerin kısa boylu ot örtüsü
Breş	Köşeli taşların bir çimento ile birleşmesinden oluşan bir tortul kaya çeşididir
Buharlaşma	Bir sıvının gaza yada buhara dönüşme süreci.
Bulut	Atmosferdeki su damlacıkları ve buz taneciklerinin görülebilir yoğunluk kazanmasıyla oluşan, biçimleri, yükseklikleri ve yol açtıkları hava olaylarıyla birbirinden ayrılan yığınlar
Bulut tohumlaması	Kasırgaları zayıflatmak yada kurak bölgelerde "yağmur oluşturmak" için kullanılan deneysel bir işlem.
Burgaç	Sularda, aşağı doğru çukurlaşarak suyun burgularcasına dönmesi
Buzkar dağları	Kar yığınlarının eriyip eriyip .donması, suların içe sızması, tanelerin zamanla birbirine yapışması ile oluşmuştur
Buzul	Bir yamaçtan aşağı yavaşça hareket eden kalın buz tabakası
Buzul vadisi	Buzul aşındırması sonucu oluşan 'U' şeklindeki vadilerdir.
Bük	Ovada veya dere kıyısında çalı ve diken topluluğu

C

Cephe	Farklı karekterdeki hava kütlelerinin karşılaştığı alan
Cezir	Gelgit sırasında deniz çekilmesi
Cinakrüzgarları	Havanın yer değiştirmesinden oluşan esinti
Coğrafya	Yeryüzünü fiziksel, ekonomik, beşerî, siyasal yönlerden inceleyen bilim.
Cosmos	Evren
Cüruf	Erime durumundaki madenlerin yüzeyinde toplanan madde
Çağlayan	Küçük bir akarsuyun, çok yüksek olmayan bir yerden dökülüp aktığı yer
Çakıl kayaç	Köşeli ya da yuvarlak çakılların doğal bir çimento ile birbirine kenetlenmesinden oluşan tortul kayaç.
Çekik deniz	Denizin çekilmesi sırasında, bu olayın belirdiği yerde denizin en çok alçalmış, çekilmiş durumu
Çekim alanı	Gezegenin üzerindeki birim kütleye uyguladığı çekim kuvveti
Çekim kuvveti	Aralarında belirli bir uzaklık bulunan iki cismin birbirlerine, kütle merkezleri doğrultusunda uyguladıkları kütlesel kuvvet.

Çığ	Dağın bir noktasından kopup yuvarlanan ve yuvarlandıkça büyüyen kar kümesi
Çıkış kanalı	Sıvı atığı toplayıp götürmeye yarayan su yolu ya da drenaj kanalı.
Çiy	Havanın açık ve durgun olduğu gecelerde, havadaki su buharının soğuk cisimler üzerinde su damlacıkları biçiminde yoğunlaşması
Çizgi ölçek	Haritalardaki küçültme oranını çizgi grafiği üzerinde gösteren ölçek türü
Çizgisel hız	Dairesel hareket yapan Yerküre üzerindeki bir noktanın birim zamanda eksen üzerindeki yer değiştirme hızı
Çoban yıldızı	Güneş dizgesinin (sis teminin) 9 gezegen yıldızından biri.
Çökme blini	Bir kısım yerin alttan yıkılarak alçalması.
Çöküntü vadisi	Yeraltındaki uzun mağaraların tavanlarının çökmesinderı doğmuş uzun çukurluk
Çöl	Kumluk, susuz ve ıssız geniş arazi

D Dağ	Yer kabuğunun çıkıntılı, yüksek, eğimli yamaçlarıyla çevresine hâkim ve oldukça geniş bir alana yayılan bölümleri
Dağ basamağı	Dağ eteği düzlüklerinin oluşmuş bulunduğu dağlarda görülen bir, ya da birkaç basamak durumundaki dağ yamacı biçimi
Dalmaçya kıyı tipi	Kıyıya paralel uzanmış dağların çukur kısımlarının deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir
Dalyan	Deniz, göl ve ırmakların kıyılara yakın yerlerinde ağ ve kazıklarla oluşturulan, büyük balık avlama yeri
Damlataşı sütunları	Sarkıt ve dikitlerin zamanla karşılıklı gelişip büyümesiyle oluşan sütunlar
Delta	Akarsuların denize ulaştığı yerde denizi doldurarak oluşturduğu üçgen görünümlü ova
Deniz	Yer kabuğunun çukur bölümlerini kaplayan, birbiriyle bağlantılı, tuzlu su kütlesi
Deniz dibi vadisi	Deniz suları altında kalmış vadi.
Deprem	Yer kabuğunun derin katmanlarının kırılıp yer değiştirmesi veya yanardağların püskürme durumuna geçmesi yüzünden oluşan sarsıntı, yer sarsıntıs
Deprem bilimi	Depremleri, yer sarsıntılarını inceleyen bilim
Depresyon	Çöküntü alanı, çökmüş çukur yerler
Dikit	Mağaraların tabanında, yukarıdan damlayan kireçli suların katılaşmasıyla oluşan kolonlardan her biri,
Diyorit	Özellikle plajiyoklazdan oluşan, saydam, üstü tanecikli derinlik kayacı
Dolin	Karstik aşındırma şekli, koyak
Dolu	Yağmur gibi gökyüzünden düşen küçük buz topları
Dolunay	Ay’ ın dünyadan görülen yüzünün tümüyle aydınlık olduğu hali
Doruk buzul	Dağların sürekli kar sınırını üstünde kalan doruk kısımlarını külah şeklinde kaplayan buzullardır.

Dönence	Yerküre üzerinde, güneş ışınlarının yılda iki kez dik açı ile geldiği, sıcak kuşağın kuzey ve güney sınırlarını oluşturan ve Ekvator'un 23° 27' kuzey ve güneyinden geçtiği varsayılan iki çemberden her biri
Drenaj	Toprakta bitkilerin yetişmesine zararlı olan fazla suların akıtılması
Drenaj kanalı	Özellikle taban suyu seviyesinin yüksek olduğu bataklıklarda suyun akıtılması için yapılan kanallar
Drumlin	Taban morenlerinden meydana gelmiş desimetrik tepe
Düden	Kireçli bölgelerde kirecin erimesi veya yer altındaki karstlı bir çukur tavanın çökmesiyle oluşan doğal kuyu.
Dünya	Yeryuvarlağı anlamını karşılıyan bir kavram

E

Ekinoks	Gece gündüz eşitliği (21 Mart - 23 Eylül)
Ekliptik	Yörünge düzlemi
Ekliptik düzlem	Güneşin etrafında dönen Dünyanın elips şeklinde çizdiği yörüngeden geçtiği kabul edilen yatay düzlemdir
Ekocoğrafya	Ekolojiye coğrafi yöntemle yaklaşım, ekolojik coğrafya
Ekoloji	Çevre bilimi
Ekosistem	Belli bir alanda yaşayan ve birbiriyle etkileşim içinde olan canlı topluluğu
Eksen	Dünya’ nınyada başka bir gök cisminin merkezinden geçen ve bir ucundan öbürüne uzanan hayali çizgi
Eksfoliasyon	Sıcaklık değişmeleri ve kimyasal ayrışma olayları sonucunda kaya kütlelerinin ince katlar halinde soğan zarları şeklinde soyulması.
Ekstrüzif kayalar	Magmanın yüzeyde soğuması ile oluşan kayalar.
Ekstrüzifvolkanizma	Dış volkanizma
Ekümen	Yerleşilmiş alanlar
Ekvator	Yeryuvarlağının eksenine dik olarak geçtiği kabul edilen en büyük daire.
Ekzosfer	Atmosferin en dış sınırıdır.Çok seyrelmiş iyonlardan oluşur.
Endemik bitki	Dünyanın sadece belli bir bölgesinde bulunan ve belirli iklim şartlarında yetişen başka yerlerde yetişmeyen bitki
Enine vadi	Kıvrımlı bir sıradağın kıvrımları boyunca değil, buna az çok dikey olarak uzanan vadi
Enlem	Yerküremizin herhangi bir noktasından ekvator dairesine paralel olarak geçen çemberdir.
Epirojenez	Kara veya kıta oluşumu anlamına gelmekte olup, bir kütlenin çok veya hiç kıvrılmadan bir bütün halinde yükselmesi veya alçalması
Episantr	Depremin oluştuğu odak noktasının yer yüzeyine dikey olarak ulaştığı nokta veya depremin yeryüzündeki odak noktası

Erg	Afrika’da kumlardan oluşan çöllere verilen isim
Erime çukuru	Karstik sahalardaki dolinlere benzeyen çukur, toprak buzunun çözülmesi sonucu öeydana gelmiş yer şekli
Erime dolini	Kalker yüzeyler üzerinde, yağış sularının eritmesiyle oluşan karstik şekil
Erozyon	Yer kabuğunu oluşturan kayaçların, başta akarsular olmak üzere türlü dış etmenlerle yıpratılıp yerinden koparılarak eritilmeleri veya bir yerden başka bir yere taşınması olayı,
Erüpsiyon	Volkan sahalarında magmadan gelen gaz, taneli ve akıcı olan maddelerin yeryüzüne yayılması, püskürmesi.
Estuar	Gelgitin görüldüğü kıyılarda su basmasına uğrayan akarsu ağzı
Eteziyen	Özellikle Doğu Akdeniz Bölgesinde yaz döneminde kuzeybatıdan gelen serin rüzgar
Evren	Madde ve enerjiden oluşan başı ve sonu olmayan sistemdir.

  F

Falez	Yüksek kıyılarda dalga aşındırmasıyla oluşan ve aşınma sürdükçe karanın içine doğru gerileyen diklik.
Fasiyes	Genellikle tortullaşmanın, çökelmenin meydana geldiği ortam
Fay	Kayaç kütlelerinin bir kırılma düzlemi boyunca yerlerinden kayması, kırık
Fay	Yerkabuğu hareketleri sırasında şiddetli yan basınç ve gerilme kuvvetleriyle blokların birbirine göre yer değiştirmesi
Fay açısı	Dikey düzlem ile fay düzlemin yaptığı açıya fay açısı denir.
Fay atımı	Fay çizgisi boyunca hareket eden kütlelerin birbirlerine göre kayma miktarlar
Fay aynası	Dikey faylanmada fay çizgisi boyunca düşen veya yükselen blok arasındaki parlak yüzey
Fay çizgisi	Kırılmanın olduğu çizgisel hat veya doğrultu.
Fay dikliği	Yer kabuğunun kırılması ile alçalan ve yükselen bloklar arasında kalan eğimi fazla yükselti basamağı
Fay kaynağı	Fay hattı boyunca yeryüzüne çıkan kaynaklardır
Feldspat	Potasyumlu, sodyumlu ve kalsiyumlu olmak üzere üçe ayrılan en önemli silikatlı mineral grubu.
Feral	Yabani koşullarda yaşayan hayvanlar ya da bitkiler.
Fillat	Kolayca yapraklara ayrılabilen, silisli, alüminli tortul kayaçların genel adı
Fitocoğrafya	Yeryüzünün bitki örtüsünü ve bu örtünün çevreyle ilgisini inceleyen coğrafya bilimi,
Fitoplankton	Sularda pasif olarak yer değiştiren bitkisel organizmalar
Fiyord	Buzul aşındırması sonucu oluşan vadilerin deniz suları altında kalmasıyla oluşan girintili çıkıntılı kıyı
Fiziki harita	Yeryüzünün kabartı ve çukurluklarını gösteren orta ya da büyük ölçekli harita

Flor	Halojenler grubunun ilk elementi olan basit element, tepkime yapan gaz
Flora	Bir bölgenin bitki örtüsü topluluğu
Fluviyal topoğrafya	Akarsuların aşınma, taşınma ve birikme gibi faaliyetlerinin etkili olduğu saha
Formasyon	Bir jeolojik dönemde oluşmuş tabaka dizisi
Fosil	Kayalar ve toprak içinde bulunan eski canlı kalıntıları
Fotogrametri	Çoğunlukla havadan alınan fotoğrafların harita haline getirilecek şekilde işlenmesi
Fotosfer	Işık yuvarı.
Föhnrüzgarları	Bir dağ yamacını aşarak diğer yamaçtan aşağı doğru esen rüzgarın sıcaklığı artar. Çevrede nem açığı oluşur. Bitkilere kurutucu etki yapan bu tip rüzgarlaraFöhn rüzgarları denir
Fön	Dağlık kütleden sarkan hava kütlesinin çevreden sıcaklık alış-verişi olmaksızın sıkışması ile havanın ısınmasıdır
Fümerol	Yanardağdan gaz, su buharı ve dumanların çıkma safhası., yanardağ tütmesi

G Galaksi	Gök ada.
Galeri orman	Akarsuların kenarları boyunca uzanan sık ve gür ormanlar
Gap	Güney Anadolu Projesi
Garig	Akdeniz ikliminin doğal bitki örtüsü makilerin tahrip edildiği yerlerde ortaya çıkan bitki topluluğu
Gayzer	Fışkıran sıcak su kaynağı
Gayzer kaynağı	Etkin haldeki volkan dağlarından değişik aralıklarla püskürerek çıkan kaynaklardır
Gaz yuvarı	Yeri veya herhangi bir gök cismini saran gaz tabakası,
Geçici akarsu	Yatağında her zaman su bulundurmayan, bazen kuruyan akarsudur.
Gelgit	Ay’ ın çekimi nedeniyle deniz sularının kabarıp çekilmesi
Gelgit akıntıları	Denizlerdeki seviye değişmelerine bağlı olarak özellikle koy ve körfezler dahilinde oluşan akıntılar
Genel çekim kanunu	Uzayda cisimlerin birbirlerini kütleleri çarpımıyla doğru, aralarındaki uzaklığın karesi ile ters orantılı olarak çektiğini belirleyen yasa
Geodezi	Yeryuvarlağının büyüklüğü, biçimi ile ilgilenen, ölçme yoluyla haritaların dayandığı temelleri veren bilim dalı.
Geoit	Yer kürenin özgün şekli
Gerçek alan	Yeryüzü şekillerinin tüm engebeleri ile hesaplanan alanıdır
Gerçek izoterm harita	Yükseltinin etkisi dikkate alınarak çizilen sıcaklık haritalarıdı
Gezegen	Bir yandan kendi ekseni üzerinde dönen, öte yandan da belli bir yörünge boyunca bağlı olduğu dizgenin özeği olan yıldız çevresinde dolaşan gökcismi
Gideğen	Bir gölün sularını dışarıya boşaltan akarsu

Glasye	Buzul
Gmt	Greenwich orta saati
Gnays	Kuvars, mika ve feldspattan birleşmiş kayaç
Gök	İçinde gök cisimlerinin hareket ettiği sonsuz boşluk
Gök ada.	Milyonlarca yıldızdan, yıldız kümelerinden, bulutsu ve gaz bulutlarından oluşmuş, saman yolu gibi bağımsız uzay adası,
Gök bilimi	Gök cisimlerinin konumlarını, hareketlerini, birbirine olan uzaklıkların ölçülmesini, bunların fizik ve kimya bakımından yapılarını anlatan bilim,
Göl	Kara içlerindeki çukurlukları dolduran durgun sular
Göl ayağı	Bir gölün artan sularını denize, başka bir göle veya ırmağa taşıyan akarsu
Gölet	Genellikle gölden küçük ve havuzdan büyük, doğal yada yapay olarak yapılmış su oluşumu
Graben	Çöküntü hendeği
Granit	Kuvars, feldspat, ortoklaz ve mika minerallerinden birleşmiş türlü renkte, billursu, çok sert bir tür kayaç.
Grup vakti	Güneşin batış anında ortaya çıkan kızıllık, batış an
Guyot	Üstü düz olan deniz altı tepesi
Gün dönümü	Gündüz ile gecenin eşit olduğu gün
Günberi	Dünya'nın, Güneş'e en çok yaklaşıp, yörüngede en hızlı döndüğü gündü
Güneş	Gezegenlere ve yer yuvarlağına ışık ve ısı veren büyük gök cismi
Güneş dizgesi	Yeryuvarına en yakın yıldız olan Güneşle onun çevresinde dolanan gezegenler ve öteki küçük gökcisimlerinden oluşan topluluk.
Güneş sistemi	Güneşle gezegenlerin oluşturdukları dizge
Güneş tutulması	Ay'ın Dünya ile Güneş arasında bulunduğu zaman Güneş'in Dünya'dan görülmemesi veya kısmen görülmesi olayı
Günöte	Dünya'nın, Güneş'ten en çok uzaklaştığı, yörüngede en yavaş döndüğü gündü

H Habitat	Bir canlının doğal yaşam ortamı
Haliç tipi kıyı	Gel-git olayının etkisiyle akarsu ağızlarında oluşan kıyılardır
Halley	Halley kuyruklu yıldızının dönüşünü öngören İngiliz astronom
Hamada	Afrika’da taşlardan oluşan çöllere verilen isim
Harita	Dünya'nın bütününün ya da bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli bir oranda küçültülerek düzleme aktarılmış şekli
Harita ölçeği	Harita üzerinde belli iki nokta arasındaki uzunluğun, yeryüzündeki aynı noktalar arasındaki uzunluğa oranıdır.
Havza	Dağ veya tepelerle sınırlanmış, suları aynı denize, göle veya ırmağa akan bölge.

Hayvan bilimi	Biyolojinin, hayvanların yapı, görev, davranış ve sınıflandırmaları, yeryüzündeki dağılışlarıyla uğraşan bilim dalı,
Hayvan coğrafyası	Hayvanların yeryüzündeki dağılışlarını inceleyen bilim dalı
Hektar	Yüz ar (10.000 m²) değerinde yüzey ölçü birimi
Hidroelektrik santral	Baraj göllerinden yararlanılarak elektrik enerjisi elde edilen santraller
Hidrografya haritaları	Bir bölgenin su potansiyeli (akarsular, göller, yeraltı suları, kaynaklar) hakkında bilgi veren haritalardır
Hidrosfer	Su küre
Hinterland	Bir limanın çevresiyle olan ulaşım bağlantısı
Hipsografik eğri	Yeryüzünün yükseklik ve derinlik basamaklarını gösteren eğridir.
Horst	Çöküntü hendeklerinin kenarındaki yüksek yer
Hörgüç kaya	Buzul aşındırmasıyla oluşan deve sırtına benzer kaya

I-İ Irmak	Nehir
Işık yuvarı.	Güneşte, dışarıya ışık veren katman, ışık küre
İç deniz	Okyanuslara boğazlar aracılığıyla bağlanan kara içlerine sokulmuş denizler
İklim	Yeryüzünün herhangi bir yerinde hava olaylarına bağlı olarak gerçekleşen etkilerin uzun yılların ortalamasına dayanan durumu
İnlandsis	Çok geniş bir alan kaplayan kalın buzul örtüler
İyonosfer	Mor ötesi (ultraviyole) ışınlarının, molekülleri parçalayarak iyonlar haline getirdiği atmosfer katmanıdır.
İzohips eğrisi	Deniz seviyesinden aynı yükseklikteki noktaları birleştiren eğriye eş yükselti (izohips) eğrisi
İzoterm	Bir bölgede, eş sıcaklıktaki noktaları birleştiren eğri

J  Jeomorfoloji	Yeryüzü engebelerini ve aşınma ile ilgili gelişimleri inceleyen bilim.
Jeomorfoloji haritaları	Bir bölgedeki şekillenme süreci yani iç ve dış güçlerin etkisiyle oluşan yer şekilleri hakkında bilgi veren haritalar
Jeopolitik	Coğrafya koşullarına göre düzenlenen siyaset
Jeosenklinal	Akarsular, rüzgarlar ve buzullar, aşındırıp, taşıdıkları maddeleri deniz ya da okyanus tabanlarında biriktirirler. Tortullanmanın görüldüğü bu geniş alanlara jeosenklinal denir.
Jeoterm basamağı	Yeryüzünden yerin derinliklerine inildikçe 33 m’de bir sıcaklık 1 °C artar. Buna jeoterm basamağı denir.
Jeotermal	Sıcak su buharı
Jeotermal enerji	Yerkabuğunun derinliklerinden gelen sıcak suların değerlendirilmesi ile elde edilen elektrik enerjisi.

Jips	Beyaz renkli, tırnakla çizilebilen kimyasal tortul bir taş

K   Kabotaj	Bir ülkenin karasularında yük ve yolcu taşımacılığı hakkı
Kaldera	Volkan konilerinin patlaması ile oluşan çukurluklar
Kalker	Kireç taşı
Kame	Tabakalanmış depolardan müteşekkil alçak, dik kenarlı kısa sırt veya masa şeklindeki tepe
Kame	Değişik renkli üst üste iki katmandan oluşan ve üstteki katmanına kabartma bir desen yapılan değerli taş.
Kanal	Akarsuları yada denizleri birbirine bağlayan, doğal yada insan yapısı su yolu
Kanallama	Büyük miktardaki suyun, su düzeyini tehlikeli biçimde yükseltmeksizin iletilmesini sağlamak üzere akıntı kanallarının değiştirilmesi.
Kanyon vadi	Yamaçlardaki farklı aşınma sonucu, basamaklı bir biçimde oluşan vadi tipi
Kapalı havza	Kapalı havzalar sularını denizlere kadar ulaştıramayıp kuruyan veya göle dökülüp kalan akarsulardır.
Kapız	Toroslarda dar ve derin vadi
Kar	Yoğunlaşma 0°C'nin altında gerçekleşirse, buz kristallerine dönüşür. Bu oluşuma kar denir.
Kara	Yeryüzünün denizle örtülü olmayan bölümü
Karasallık	Bir ana karanın iç kesiminde deniz etkisinin azalmasıyla ortaya çıkan iklim koşulları.
Kayaç	Doğada büyük yer tutan, yer kabuğunun yapı gereci olan bir veya birkaç mineralden oluşan kütle
Kenar deniz	Okyanus kıyılarında, okyanuslardan adalarla ayrılan denizl
Kertik vadi	Akarsuların derine aşındırmasıyla oluşan V şekilli, tabansız, genç vadiler
Kesir ölçek	Haritalardaki küçültme oranını basit kesirle ifade eden ölçek türü
Kettle	Tabakalanmış depolar içinde yer alan kapalı çanaklardır.
Kırağı	Soğuyan zeminler üzerindeki yoğunlaşmanın buz kristalleri şeklinde olması
Kırç	Aşırı soğumuş su taneciklerinden oluşan bir sis uzun süre yerde kaldığında, su taneciklerinin soğuk cisimlere çarparak buz haline geçmesi
Kırgıbayır	Sel suları ve akarsuların dilikdilik yardığı çıplak yamaçlar
Kıstak	Bir yarımadayı karaya bağlayan, iki yanı su ile çevrili dar kara parçası
Kıta	Yeryüzündeki altı büyük kara parçasından her biri,

Kıta platformu	Derin deniz platformundan sonra yüksek dağlar ile kıyı ovaları arasındaki en geniş bölüm
Kıta sahanlığı	Deniz kıyısında 200 m derinliğe kadar olan sahalara verilen isim
Kıtasal kabuk	Dünya’nın üst kesimini kaplayan katı kabuk tabakası. Kara kütlelerinin üst katını oluşturan silikat bileşimindeki kayaların bulunduğu kabuk.

Kıyı	Kara ile suyun birleştiği yer
Kıyı resifleri	Kıyının bitişiğinde bulunan resifler.
Kireç taşı	Deniz ve okyanus havzalarında, erimiş halde bulunan kirecin çökelmesi ve taşlaşması sonucu oluşan taş
Klimatizm	İklimden faydalanmaya dayalı turizm
Klimatoloji	İklim bilimi
Kom	Ekonomik faaliyetin büyük ölçüde hayvancılığa dayalı olduğu aileler veya kişiler tarafından oluşturulan geçici yerleşmelerdir.
Konglomera	Çakıl kayaç
Konum	Herhangi bir yerin dünya üzerinde bulunduğu yer.
Konveksiyonel yağış	Isınan havanın yükselerek soğuması ile oluşan yağışlardır.
Koyak	Karalarda akarsu aşındırmasıyla oluşmuş, bir yöne doğru eğimli, uzunluğuna çukurluk.
Kozmik toz	Uzaya serpilmiş, milimetrenin yüzde bini ile on binde biri arasındaki büyüklüklerde küçük parçacıklar.
Kör vadi	Karstik bölgelerde karstlaşma ile oluşan, inişi olmayan ve bir süre sonra kesintiye uğrayan oluklar
Krater	Yanardağın huni şeklindeki ağzı
Kroki	Bir yerin kuşbakışı görünümünün ölçeksiz olarak düzleme aktarılması
Kromosfer	Renk yuvarı.
Kumsal	Kıyılarda dalga ve akıntıların taşıdıkları maddeleri biriktirmesi ile oluşan alanlar
Kumul	Rüzgarların etkisiyle tepe ve sırt şeklini almış küçük kum tepeleri
Kuru tarım	Az yağışlı bölgelerde sulama olmaksızın yapılan tarımsal üretim
Kutup	Yer yuvarlağının, Ekvator'dan en uzak olan yer ekseninin geçtiği varsayılan iki noktasından her biri
Kuvars	Billurlaşmış silisin doğada çok yaygın bir türü

Kuyruklu yıldız	Güneş sistemi içinde yer alan ve etrafında irili ufaklı taşlar, gaz ve toz tabakası bulunan gök cisimleridir
Kütle hareketleri	Toprak akması, heyelan, çamur ve taş akması gibi tüm arazi üzerindeki akma-kayma olaylarıdır

L Lapya	Oluklu taş
Laterit	Nemli tropikal bölgelerin tuğla kırmızısı rengindeki verimsiz toprağı
Lav	Volkanizma sırasında yanardağ zirvesinden çıkan çok sıcak ve akıcı eri madde

Lejant	Haritada kullanılan özel işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren bölüm
Limnoloji	Coğrafyanın gölleri inceleyen bilim dalı
Litoloji	Taşların yapısını inceleyen bilim
Litosfer	Taş yuvarı
Lös	Rüzgarın taşıyıp biriktirdiği toprak
Lünet	İnce taneli millerin uzak mesafelere taşınarak ardalanmasıyla meydana gelen hilale benzer rüzgar birikim şekilleri

M Maar	Volkanizma sırasındaki şiddetli gaz basıncına bağlı olarak yeryüzünde meydana gelmiş patlama kraterleridir.
Magma	Yerin içinde, sıvı veya hamur kıvamında uçucu gazlarla doymuş olarak bulunan eriyik.
Mağara	Karst bölgelerinde kireç taşlarının erimesiyle oluşan, büyük, birbirine koridorlarla bağlı yer altı kovukları.
Mağara bilimi	Konusu mağaraları, yer altındaki uçurumları, yarıkları, oyukları, yer altı akarsularını araştırmak ve incelemek olan bilim.
Maki	Akdeniz ikliminin bitki topluluğu
Makroklimatoloji	En büyük (gezegensel) ölçekli rejimler ve fenomenlerle ilgilenen, klimatolojinin alt dalı.
Manto	Dünya'nın Litosfer ile çekirdek arasındaki katman
Matematik konum	Herhangi bir yerin, başlangıç meridyenine ve başlangıç paraleline olan uzaklığ
Meltem	Yazın karadan denize doğru esen mevsim rüzgârı
Mera	Hayvan otlatılan yer, otlak
Mercan kalkeri	Mercan iskeletlerinden oluşan organik bir taş
Metalurji	Metalleri işleyen sanayi kolu
Meteor	Uzayda yanıp kaybolan göktaşlarına denir.
Meteorit	Uzayda yanıp kaybolmayan ve yeryüzüne kadar ulaşan göktaşlarına denir.
Mevsim	Yılın, güneşten ısı, ışık alma süresi ve dolayısıyla iklim şartları bakımından farklılık gösteren dört bölümünden her bir
Mika	Püskürük ve başkalaşmış kayalar içinde bulunan, alüminyum silikat ile potasyumdan oluşmuş, yapraklar durumunda ayrılabilen, ateşe dayanıklı parlak bir mineral
Mistral	Fransa’nın iç kesimlerinden Rhone Vadisi’ni izleyerek Akdeniz kıyılarına doğru kışın esen soğuk rüzgarlardır.
Moren	Buzulların vadilerin tabanlarından veya yamaçlardan koparıp taşıdıkları buzul depolarıdır.
Muson ormanları	Yağışın fazla olduğu yerlerde, kış aylarında yapraklarını döken yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar
Mutlak nem	1m3 havanın içindeki su buharının gram olarak ağırlığı

N Nadas	Tarlanın bir yıl dinlendirilmesi
Narenciye	Turunç, limon, mandalina, greyfurt ve portakal gibi ürünlerin tümüne verilen ad, turunçgiller

Nasa	ABD ulusal havacılık ve uzay dairesi
Navlun	Deniz taşımacılığı karşılığında alınan para
Nehir	Çoğunlukla denize dökülen, özellikle genişliği ve taşıdığı su niceliği bakımından en büyük akarsu
Nem	Havada bulunan su buharı.
Neptünizm	karaların okyanuslardan çıktığını savunan görüş.
Nüfus haritaları	Dünya'nın bütününde ya da bir bölümündeki nüfusun dağılışı ve özellikleri hakkında bilgi veren haritalar
Nüfus yoğunluğu	Belli bir alanda yaşayan nüfusun, o alana oranı

O-Ö  Oba	Daha çok göçebe hayvancılık yapan toplulukların geçici olarak yerleşip, çadır kurdukları yerleşmeler
Obruk	Karst yörelerinde görülen yanları dik, uçurum niteliği taşıyan, ağzı dar ya da geniş, derin doğal kuyu.
Obsidyen	Magmanın yer yüzüne çıktığında aniden soğuması ile oluşan dış püskürük siyah taş
Okyanus	Kıtaları birbirinden ayıran engin, açık deniz, ana deniz, umman
Okyanusal kabuk	Okyanus tabanlarında magmadan gelen malzemenin katılaşması ile oluşan kabuk
Oluklu taş	Karşıt bölgelerinde, özellikle az eğimli yamaçlarda yaygın olan, oluk biçimli ince, uzun çukurlar ve bunları ayıran sivri, dik yanlı sırtcıklarlapürüzlenımiş yüzeylere verilen ad
Opec	Petrol ihraç eden ülkeler örgütü
Orman	Ağaçlarla örtülü geniş alan
Orman sınırı	Düşük sıcaklık veya yağış azlığı nedeniyle ormanın sona erdiği sınır
Ormanaltıflorası	Orman örtüsü altında loş ortamda yetişen, çoğunlukla ot ve sarmaşık türlerinin oluşturduğu bitki topluluğu
Orografik yağışlar	Nemli hava kütlelerinin bir dağ yamacına çarparak yükselmesi sonucunda oluşan yağışlar
Orojenez	Jeosenklinallerde biriken tortul tabakaların kıvrılma ve kırılma hareketleriyle yükselmesi olayı
Orta kuşak	Her iki yarımyuvarda dönencelerle eksenucu çemberleri arasında kalan geniş bölge
Ortoklaz	Dik açı biçiminde ayrıtları olan, billurları parça hâlinde dilinen bir çeşit potasyum
Oser	Zikzaklı bir şekilde uzanan birlaç kilometre uzunluğundaki sırtlar
Otlak	Büyük ve küçükbaş hayvancılığın yapıldığı yerlerde hayvanların otlatıldığı alanlar
Ova	Çevrelerine göre çukurda kalmış, çoğunlukla alüvyonla örtülü, eğimi az, akarsuların derine gömülmemiş olduğu, genellikle geniş veya dar düzlük,
Ozon tabakası	Atmosferin 20 - 25 yükseğinde yeralan ve morötesi ışınların büyük kısmını tutan tabaka

Örtü buzulu	Çok geniş alanlara yayılan, kilometrelerce alan kaplayan buzul türü
Özel konum	Dünya üzerindeki bir yerin çevresine, denizlere, yer şekillerine, anayollara, geçitlere ve komşularına göre konumu

P Paratoner	Yıldırım savar
Peneplen	Dış güçlerin aşındırması sonucunda meydana gelen, deniz seviyesine yakın, hafif dalgalı arazi biçimi
Peribacası	Özellikle volkan tüflerinin yaygın olarak bulunduğu vadi ve platoların yamaçlarında sel sularının aşındırması ile oluşan özel yeryüzü şekilleri
Piedmont	Dağ eteği
Plaj	Kıyı çizgisi boyunca kum veya çakıllardan oluşmuş biriktirme şekilleridir.
Plan	Bir yerin kuşbakışı görünümünün belli bir oranda küçültülerek düzleme aktarılması
Planez	Stratovolkanlardabarrancoslar arasında kalan üçgen şeklindeki yamaç parçaları
Plato	Akarsular tarafından derin biçimde yarılmış yüksek düzlükler.
Plato buzul	Sürekli kar sınırından daha yukarıda bulunan platoların üzerlerini örten buzullardır.
Plütonizm	Yeryüzü biçimlerinin oluşma ve gelişmesinin ve taşların, magmadan ileri geldiğini savunan görüş
Polar hava	Kutuplara yakın bölgelerin soğuk havası
Polye	Karst bölgelerinde uzun, az çok geniş, yer yer göller ve akarsularla kaplı, tarıma elverişli topraklarla örtülü teknelere verilen ad.
Porfir	Kayaç
Potamoloji	Coğrafyanın akarsuları inceleyen bilim dalı
Prekambriyen	Yeryüzü tarihinde Birinci Çağdan daha eski, dağların ve magma olaylarının oluştuğu uzun bir zaman süresi

R Rafineri	Ham petrolü işleyen ve farklı ürünlerini ayrıştıran tesis
Rafting	Eğim kırıklıklarının fazla olduğu eğimli akarsularda şişme bot ve sallarla yapılan su sporu
Rakım	Bir yerin deniz seviyesinden yükseklik derecesi.
Ravine	Dar ve derin vadi,
Reg	Büyük Sahra Çölünün kuzeyideki ovalara verilen isim
Rekolte	Bir arazide ekilen üründen elde edilen yıllık toplam tarımsal üretim
Relief	Yer şekli
Renk yuvarı	Güneşin yuvarını saran, yaklaşık olarak 10.000 km kalınlığındaki küre kabuğu,

Resif	Su düzeyindeki sıra kayalar.
Rezerv	Yeraltında bulunan sıvı, gaz ve katı yakıt, mineral ve doğal kaynakların kullanılabilir potansiyeli
Richter ölçeği	Amerikalı Charles F.Richter’ in depremlerin şiddetini ölçmek için geliştirdiği ölçek
Rüzgar	Hava kütlelerinin yatay yöndeki hareketleri
Rüzgar erozyonu	Bitki örtüsünün olmadığı ya da cılız olduğu yerlerde toprağın rüzgarlarla yerinden kopartılarak taşınması
Rüzgar frekansı	Rüzgarın yıl içinde belirli bir yönden esme sıklığı

S-Ş Sağanak	Aniden bastıran şiddetli yağmur
Saika	Yıldırım
Sam yeli	Çölde esen rüzgâr,
Samanyolu	Gökküreyi bir büyük daire boyunca saran milyarlarca yıldız ve gaz bulutundan oluşmuş donuk ışıklı kuşak. Güneş sistemininde içinde bulunduğu galaksi.
Sandur	Cephe morenlerinin ve dolayısıyla buzulların önlerinde yer alan ve onlardan çıkan akarsuların depoladıkları çakıl, kum gibi unsurlardan oluşmuş birikinti konileridir.
Sarkıt	Mağaraların tavanında oluşan, genellikle koni biçiminde kalker birikintisi,
Savan	Ağaçlı bozkır
Sedimantasyon	Tortu oluşması, çökelme.
Seki	Taraça
Sel suyu kanalı	Kar ve yağmur sonucu oluşan yüzeysel sel suyu akışını toplamak üzere inşa edilmiş kanal.
Sera	Mevsim dışı sebze ve meyve yetiştirmek amacı ile yapılmış cam veya naylonla kapatılmış mekanlar
Sera etkisi	Atmosferdeki gazların güneşten gelen enerjiyi emmesi sonucu atmosfer sıcaklığını artırması
Set resifler	Kıyı çizgisinin açığında bulunan resifler
Sıcaklık terselmesi	Özellikle çukur bölgelerde alçak yerlerin daha yüksek yerlere nazaran soğuk olduğu atmosfer olayı
Sırt	İki akarsu vadisini birbirinden ayıran ve birbirine ters yönde eğimli yüzeyleri birleştiren yeryüzü şekli
Silis	Kum, çakmak taşı, kuvars vb. silisyumun oksijenli birleşimleri
Sirk	Buz yalağı
Sirk buzulu	Dağların tepesindeki ve yüksek yamaçlardaki küçük çanaklarda yeni oluşmaya başlayan buz türü
Sismoloji	Deprem bilimi
Solstis	Gün dönümü

Sonar	Ses dalgaları ve yankı aracılığıyla su altındaki cisimlerin yerini saptayan aygıt
Söl	Kettle
Speoloji	Mağara bilimi
Step	Bozkır kelimesinin batı dillerindeki karşılığı
Stratosfer	Troposferin üstündeki atmosfer katman
Sulusepken	Karla karışık kısmen donmuş yağmur
Süpernova	Çok büyük bir yıldızın, güneşten milyarlaca kez daha güçlü bir parlamayla patlaması
Sürekli rüzgarlar	Genel Hava dolaşımına bağlı, sürekli basınç kuşakları arasında yıl boyunca yön değiştirmeden esen rüzgarlar
Sürgü	Bir buzul vadisinde nispeten çukur olan kısımları birbirlerinden ayıran yerli kayadan oluşmuş çıkıntılardır.
Şelf	Denizlerin 200 m’ ye kadar olan sığ yerleri
Şemosfer	Atmosferin stratosfer ile İyonosfer arasındaki katman
Şimşek	Bir bulutun tabanı ile yer arasında, iki bulut arasında veya bir bulut içinde elektrik boşalırken oluşan kırık çizgi biçimindeki geçici ışık,

T

Taban seviyesi	Akarsuların deniz, okyanus ve göle döküldüğü en alçak seviye
Taban suyu	Yer altı suyu
Takke buzulu	Dağların bütün yamaçlarını kuşatan buzul türü
Tan vakti	Güneşin doğuş anı, gün ağarması
Taraça	Yatağına alüvyonlarını yaymış olan akarsuyun yeniden canlanarak yatağını kazması ve derinleştirmesi sonucunda oluşan basamaklar
Tarım	Gerekli, yararlı bitkileri yetiştirmek amacıyla toprak üzerinde yapılan çalışmaların bütünü
Tarih çizgisi	180° Öğlen boyunca, iki eksenucu noktası arasında uzanan ve doğudan batıya ya da batıdan doğuya aşıldığında, bulunulan tarihin bir gün geri ya da ileri alındığı çizgi.
Taş yuvarı	Yer kabuğunu oluşturan ve yer yuvarlağının merkez çekirdeği çevresinde bulunan katı yuvar
Tektonik	Parçalanıp dağılmış yer katmanlarının birbirleri ile olan ilgilerini araştıran yer bilimi kolu.
Tektonik göller	Yerkabuğunun tektonik hareketleri sırasında oluşan çanaklardaki göller
Tenör	Maden cevheri içindeki saf metal oranı
Tepe	Çevresine göre yükseltisi 500 m nin altında olan küçük kabartılar.
Termalizm	Şifalı sulardan faydalanmaya dayalı turizm
Termik basınç	Dünya'nın küreselliği nedeniyle ısınma ve soğumaya bağlı oluşan basınçlar
Termik ekvator	Meridyenlerin en sıcak noktalarını birleştiren eğri
Termik santral	Katı ve sıvı yakıtları yakarak elektrik enerjisi üreten santraller
Toktağan	Yaz ve kış boyunca erimeden kalan kar

Tombolo	Kıyı açığında yer alan adaları ana karaya veya adaları birbirlerine bağlayan kıyı okları
Toplama kanalı	Akıntıyı ana kanallardan toplayıp lağım suyu arıtma tesisine taşıyan büyük kanal hattı.
Topografya	Yer kabuğunun yüzeyi. Bu yüzeyi, harita üzerinde çeşitli şekiller ve çizgilerle belirtme
Toprak haritaları	Bir bölgenin toprak özellikleri ve dağılışları hakkında bilgi veren haritalar
Tortulaşma	Deniz, göl, akarsu veya karalarda katı maddelerin çökelmesi olayı
Traverten	Birtakım kaynak sularının dibinde biriken, kalkerli veya silisli tortu, pamuk taşı.
Trikotaj	Örme işleri
Tropika	Yer yuvarlağının Ekvator'a paralel ve biri güneyde, ötekisi kuzeyde bulunan iki dairesinden her biri
Tropikal kuşak	İki tropika arasında bulunan sıcak kuşak
Tsunami	Denizaltı yer sarsıntısından ileri gelen büyük dalga.
Tundra	Düşük sıcaklığa ve kuraklığa uyum sağlamış olan kısa boylu çalılar, otlar ve yosunlardır. Bu bitki örtüsüne tundra adı verilir.
Turbalık	Tabanında çürümüş bitki artıklarından bir katmanın bulunduğu bataklık
Turfanda	Mevsim başında ilk yetişen meyve veya sebze

U   Uvala	Karst yörelerinde görülen ağız yanı kapalı olması nedeniyle suların yeraltına geçtiği koyak.
Uydu	Bir gezegenin çekiminde bulunarak onun çevresinde dolanan daha küçük gezegen,
Uzay	Bütün gök cisimlerinin içinde bulunduğu sınırsız boşluk.

V Vadi brizi	Vadi yeli.
Vadi buzulu	Sürekli beslenerek sirkten taşan ve vadi boyunca aşağı hareket eden buzul türü
Vaha	Çölün su bulunan bölümlerindeki yerleşim alanı
Viyadük	Bir ırmak yada vadi üzerinden geçiş sağlayan yüksek kara yada demiryolu köprüsü
Volkan	Yanardağ
Volkan bacası	Mağmanın yeryüzüne ulaşıncaya kadar geçtiği yo
Volkan bombası	Volkan bacasından atılan lav parçalarının havada dönerek soğuması ile oluşur
Volkanik göl	Volkanik patlamalar ile oluşan çanaklardaki göllerdir

Volkanik tüf	Volkanlardan çıkan kül ve irili ufaklı parçaların üst üste yığılarak yapışması ile oluşan taşlar
Volkanizma	Magmanın yer kabuğu içine sokulması veya yeryüzüne doğru yükselmesi süreci

Y   Yanardağ	Magmanın yer içinden yüzeye çıktığı veya geçmişte çıkmış olduğu, genellikle koni biçiminde, tepesinde bir püskürme ağzı bulunan dağ,
Yarma vadi	Akarsuyun, iki düzlük arasında bulunan sert kütleyi derinlemesine aşındırması sonucunda oluşan vadidir.
Yayla	Yaz aylarında hayvan otlatmak veya tarımsal faaliyette bulunmak amacıyla gidilen geçici yerleşmeler
Yeniay	Ay’ ın dünyadan görülen yüzünün tümüyle karanlık olması
Yer çekimi	Yer kütlesinin çekimi etkisiyle bir cismin, türlü bölümlerine uygulanan güçlerin bileşkesi,
Yer çekimi ivmesi	Serbest düşme hareketi yapan cisimlerin sahip oldukları ivme.
Yer kabuğu	Dünya'nın 30-40 km kalınlıktaki dış kabuğu
Yerel saat	Bir noktada Güneş'in gökyüzündeki konumuna göre belirlenen saat
Yerli kaya gölleri	Göl çanağının çeşitli nedenlerle ana kaya üzerinde oluşturduğu göller
Yerlikaya	Anakaya.
Yıldırım	Gök gürültüsü ve şimşekle görülen, hava ile yer arasındaki elektrik boşalması,
Yıldız	Geceleri gökte görülen ışıklı cisimlerden her biri.
Yoğunlaşma	Atmosferdeki su buharının gaz halden sıvı ya da katı hale geçmesi
Yörünge	Bir gök cisminin hareketi süresince izlediği yol.
Z Zemheri	Kara kış
Ziraat	Tarım
Zoocoğrafya	Hayvan coğrafyası
Zooloji	Hayvan bilimi
Zooplankton	Hayvanlardan oluşan plankton